رۆژی چوارشەممە، ڕێککەوتی (٢٠٢٢/١١/٢٣) کۆنفراسنی کۆتایی پرۆژەی چاودێری و هەڵسەنگاندی ژینگە بەڕێوە چوو کە ماوەکەی (٤) مانگ بوو، لە کۆنفراسەکە نزیکە (١٥٠) کەس لە لایەنی پەیوەنیدادری لەهەردووی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە ئامادەبوون، ئەوانیش (نوێنەری پارێزگا، ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگا، دەستەی ژینگە، فەرمانگەی ژینگەی (سلێمانی، هەڵەبجە، رانیە، گەرمیان)، نوێنەری بەڕێوەبەرایەتی گشتی (شارەوانی، ئاو، کشتوکاڵ، وەبەرهێنان، باخچەکان، تەندرووستی، پەروەردە)، نوێنەری کوالێتی کۆنتڕۆڵی دەروازەی باشماخ، بەرێوەبەری هەردوو بەنداوی (دووکان و دەربەندیخان)، مامۆستایانی زانکۆ، ژوری بازرگانی، رێکخراوە ناحکومیەکان، رۆژنامەنووسان، چالاکوانن.
بەرنامەی کۆنفرانسەکە لە کاتژمێر (10)ی بەیانی بۆ (3)ی ئیوارەی خایاند، وێرای پێشکەشکردنی پوختەی (راپۆرتی چاودێری سلێمانی و هەڵەبجە) و توێژینەوەی پرۆژەکە لەسەر بەنداوەکان، لە دووپانێڵدا (10) بابەت پێشکەشکران، سەرجەم کۆنفرانس تۆمارکراوە و لە ڕێگەی میدیایی ئازادبوونەوە لە داهاتوودا بڵاودەکرێتەوە.
دەقی وتەی سەرۆکی رێکخراوی ئازادبوون لە کۆنفرانس:
میوانانی بەرێز
بەیانیتان باش و بەخێرهاتن بۆ کۆنفرانسی کۆتایی پرۆژەی (چاودێڕی و خستنەڕووی ڕەوشی ژینگە).
پرسی ژینگە و تاک ئامانجی سەرەکی رێکخراوی ئازادبوونە، چونکە پێمان وایە تاکی هۆشیار و بەرپرس لە ژینگەیەکی باشدا پێدەگات، ئێمە لەکاتیکدا ئەم کۆنفرانسە دەبەستین، رەوشی هەسارەکەمان بە گشتی و بە نا راستەخۆی لەژێر دەستدرێژی وڵاتانی پیشەسازی و سەرمایەداریدایە، بەڵام ژینگە و مرۆڤی ئێمە بە راستەوخۆی لەژیر لێدان و سوتان و کیمابارانی وڵاتانی دراوسێدایە.
دەبینین هاونیشتیمانیانمان لە رۆرژهەڵاتی کوردستان و نەتەوە جیاوازەکانی تەواوی ئیران، لەژێر درووشمی #ژن_ژیان_ئازادی، شۆڕشی ژینا بەرێوەدەبن، بۆچی ئەو هەموو قوربانییە دەدەن؟ بێگومان بۆ ژیان و ژینگەی باشتر، سڵاو لە تێکۆشانیان و ئاواتی سەرکەوتنی زوویان بۆ ئەخوازین .
هەروەها لەم بۆنەیەدا ئیدانەی هێرشی دڕندانەی هەردوو حکومەتی تورکیا و ئیران دەکەین بۆسەر خاک و ئاو و هەوامان، داواکارین کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، و رای گشتی لە باشووری کوردستان لەسەر وێران کردنی ژیان و ژیینگەمان بێنەدەنگ.
هەروەها لە ماوەی چەند رۆژی رابردوودا، بینەری دوو ڕووداوی دڵ تەزێن بووین، لە سلێمانی و دهۆک، کە بەڵگەی کەمتەرخەمی لایەنی حکومییە لەچاودێری بازاڕ و دابینکردنی پیداویستی و خزمەتگوزاری پارێزراو بۆ هاوڵاتیان، هاوخەمی خۆمان بۆ کەس و کاری قوربانیان دەردەبڕین، و دووپاتی دەکەینەوە ئەو ڕووداوانە بە راستەوخۆی دەمان سووتێن و دەمانکەنە قوربانی، بەڵام ئەگەر فریای خاک و ئاو و هەوامان نەکەوین لە داهاتوویەکی نزیکدا کارەساتە ژینگەییەکان بە هەزاران کەسمان لێ دەکەنە قوربانی.
بەرێزان
ئەمڕۆ لە کۆنفرانسی کۆتایی پرۆژەی (چاودێڕی و خستنەڕووی ڕەوشی ژینگە و بڵاوکردنەوەی هۆشیاری و بنیادنانی تواناکان)کۆبووینەتەوە کە لە ناوەندی هەردوو پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە، جێبەجێ کرا.
ئەم پرۆژەیە لەلایەن رێکخراوی پردێک بۆ(UPP)ی ئیتاڵی و رێکخراوی ئازادبوون جێبەجێ کرا، بە پاڵپشتی دارایی یەکێتی ئەوروپا لە رێگەی UNDP و پرۆژەی .“HIWAR”,
لە پرۆژەکەدا (15) چالاکی هەبوو، دابەش بوو بەسەر دوو گروپدا (چاودێری و هەڵسەنگاندن) لەگەڵ (بونیادی تواناکان) کرد، (15) چالاکیەکە دابەش ئەکەین بەسەرکە (٥) خاڵدا، ئەوانیش:
- دوو فۆکەس گروپ و پێنج چاوپێکەوتنی کەسی بەرپرس لە سلێمانی و هەڵەبجە، لەسەر گرفتە ژینگەییەکان لە سلێمانی و هەڵەبجە.
- دوو راهێنانی بونیاد و پەرەپێدانی تواناکان، یەکەم بۆ (10) چالاکوانان و رۆژنامەنووسان، دووەم بۆ (35) چاودێران و فەرمانبەرانی ژینگە لە (سلێمانی و هەڵەبجە).
- درووستکردنی دوو گروپی پشتیوانی لە پرسیە ژینگەییەکان، و بەڕێوەبردنی کەمپینێکی میدیایی لەژێر ناونیشانی (پێکەوە دەتوانین ژینگە و ژیانمان بپارێزین) کە لەسەرەتای مانگی (11) کارەکانی کەمپینەکە دەستپێکردووە و بە چالاکی جۆراو جۆریش بەردەوام دەبین، لە سلێمانی تەرکزیمان لەسەر دۆخی کارەساتباری تانجەرۆ و بازیانە، لە هەڵەبجەش، تەرکیزمان لە زووتر دابەشکردنی نەوتی سپی بەسەرهاوڵاتیان، چونکە دارستانەکانمان لە مەترسیدان و خەڵک بەهۆی نەبوونی نەوتەوە دار دەبڕنەوە، هەم تەرکیزمان لەسەر ئەوەی دۆخی ناوچەی ئیمامی زامن لە هەڵەبجە، کە بە دەردی تانجەرۆ نەچێت و زوو لاندفێڵدی هەڵەبجە تەواوبکرێت.
- ئەنجامدانی توێژینەوەیەک، بە ناونیشانی (گۆڕانی کەش و هەواو و کاریگەری لەسەر بەنداوی دووکان و دەربەندیخان)کە لەلایەن توێژەران (مامۆستا شاگوڵ ئەبوبەکر، توێژەر لەدەستەی کوردستان، و د.ژینۆ خالید، سەرۆکی بەشی ژینگە لە زانکۆی سلێمانی) ئەنجامداراوە و کاریان لەسەر داتای و زانیاری (22) ساڵ کردووە، پاش وتەکانی من (د.ژینۆ) لە پانێلی یەکەم پوختەی توێژینەوەکە پێشکەش دەکات.
- ئەنجامدانی چاودێری بوو، بۆ ماوەی (2) مانگ، لە ناوەندی هەردوو پارێزگا، لەسەر پێنج بوار، ئەوانیش (پیسبوونی ژینگەی بینین، بەڕێوەبردنی پاشماوەکان، بەڕێوەبردنی ئاو، رێژەی سەوزای لە سەنتەری شاردا، ڕۆڵی میدیاکان لە گرنگیدان بەپرسە ژینگەییەکان)، کە دەرئەنجامی چاودێرییەکەمان جێگەی نیگەرانیەوەو ژمارەکان هەواڵی ناخۆشیان پێیە. لەم بارەیەوە هاوڕیم کاک سەروەر قەرەداغی، چاودێری پرۆژەکە، لە پانێلی یەکەم پوختەیەک لە راپۆرتی (سلێمانی و هەڵەبجە) پێشکەش دەکات.
لەکۆتایدا مەبەستە بڵیم (ژینگە، ژیانە) (پێکەوە دەتوانین ژیان و ژینگەکەمان بپارێزی) ئەتوانین لە ڕێگەی کارکردنی درووست لەسەر ژینگەکەمان هەموو بوارەکانی تری ژیانمان بەباشی رێکبخەینە، ئەم پرسە ئێستا لە کوردستانیش گرنگی زۆر پەیداکردووە و یاسای وەک (یاسای ژماره (8)ی ساڵی 2008 پاراستن وچاككردنی ژینگه) رێنمایی ژمارە (2ی ساڵی 2009)ی سندوقی پاراستن و باشترکردنی ژینگە) (یاسای ژمارە (3)ی ساڵی (2010)ی دەستەی پاراستن و چاکردنی ژینگە)، کەواتە لەگەڵ ئەوەی ماوەیەکی زۆر نیە ئیمە گرنگی ئەم پرسەمان زانیوە، بەڵام گرنگە خێراتر کار بکەین.
بۆیە ئەوەی ئیستا دەبیت بەهەموان بەگشت جیاوازییەکانمانەوە کاری لەسەر بکەین ئەوەیە:
1-خۆمان بەخاوەنی (خاک، ئاو، هەوا)ی کوردستان بکەین و بێینە سەر خەتی کارکردن و بە پشتیوانی یەک فشارێکی گەورەی جیدی درووستبکەین لەسەر حکومەت، کەرتی تایبەت، هاوڵاتی نا هۆشیارو تێکدەری ژینگە.
2- (میدیا ، چالاکوان، رێکخراو، لایەنە سیاسیەکان، تاک بە تاکمان) فشار بکەین بۆ کاراکردنی سندووقی داهاتە ژینگەییەکان و کۆکردنەوەی هەموو داهاتێک کەبەو ناوەوە وەردەگرێت لەناو ئەو سندوقە و بەباشی خەرجکردنی لەم پرسە.
3- فشار بکەین هەموو ئەو کەلینە یاساییە پڕبکەینەوە کە حکومەت و کۆمپانیاکان دەست درێژی لێوە دەکەنە سەر ژینگەمان.
بەهیوام بابەت و زانیارییەکانی ئەمڕۆمان گفتوگۆیەکی گەرم بسازێنی و ببێتە هەوێنی دەیان کار و پرۆژەو چالاکی تر .
ئەم چەند دێرەش لە هۆنراوەی (ئێوارەی پایز)ی مامۆستا (ھێمن موكریانی) پێشکەشی دەکەم بە گیانی کۆڵنەدانی رۆڵەکانی وڵاتەکەمان و هەموو ژینگە دۆستان و مرۆڤ دۆستان:
لە قامووسی ئەوانەدا
بەزەیی مانای نەماوە
بێزیان لە بزە هەڵدەستێ
وازیان لە خوێن و زووخاوە
هەر دڵۆپی خوێنی لاوێ
بۆ وان یاقووتێکی سوورە
هەر تکەی فرمێسکی کیژێ
بۆ وان مرواریی بەرموورە
هەناسەی ساردی ئاواران
کۆشکی ئەوان گەرم دەکا
لەشی ڕەق و زگی برسی
جێ پاروویان نەرم دەکا
سەرمایەی وان لەگەڕدا بێ،
با زۆر دەرک بەقوڕ گیرێ!
دۆلار لە برەو نەکەوێ
با کۆڵەوار بێ داپیرێ!
دەبا خوین بێ و سەران بەرێ
چەرخی کارگەیان بگەڕێ
پێ دەکەنن، پێ دەکەنن
بە بڵێسەی ئاگری شەڕێ
گوتم: «کەوابوو، ئاشنا!
بەشی ئێمە لەنێو چوونە»
گوتی: «نا،نا، دوور بنواڕە…
دوور بنواڕە…ئاسۆ ڕوونە…»
دووبارە بەخێربێن و خۆشحاڵبووین بە ئامادەبوونتان
بۆ بینینی بەرنامەی کۆنفرانس کلیک بکە:
وێنەکانی کۆنفرانس
