کەمپینی ناوی من ناوی دایکمە  لە ٢٥ی كانونی یەكەمی ٢٠١٨ەوە لەلایەن ژمارەیەک لە رێکخراوەکانى کۆمەڵگەى مەدەنى، پسپۆڕانى بوارى یاسا و کۆمەڵێک ژنی پەرلەمانتار لە خولەکانى پێشوو و ئێستای پەرلەمانى هەرێمى کوردستان و عیراق راگەیەنراوە و رێکخراوی ئازادبوونیش ئەندامی کەمپینەکەیە.

كەمپینەكە خۆی لە ئامادەكردنی رەشنوسى هەموارکردنی تایبەت بە یاساى کارتى نیشتیمانى عیراقى ژمارە ٣ بۆ ساڵى ٢٠١٦دا دەبینێتەوە، كە تیایدا “چارەسەری گونجاو” بۆ ئەو منداڵانە دیاریدەكات کە رەچەڵەکیان نادیارە.

بەهار مونزیر، سەرپەرشتیاری كەمپینەكە بە (كەركوك ناو)ی وت “ئەم كەمپینەمان لە ئەنجامی بونی ئەو هەموو كەیسانەی منداڵانەوەیە كە لە عیراقدا لە دایكبوون و رەچەڵەكیان دەستنیشاننەكراوە، ئەمەمان لە كاری مەیدانی رێكخراوی PDO و رێكخراوی (ئێمە)وە بۆ دەركەوت، بۆیە گفتوگۆمان كرد و بڕیارماندا كەمپینێك بۆ ئەوە دروستبكەین و كار لەسەر لایەنە یاساییەكەی بكەین”.

تەلار لەتیف، ئەندامی خولی پێشوی پەرلەمانی كوردستان، دووشەممە ٣٠ی ئاب، لەمیانەی چالاکییەکدا کە تایبەت بوو بە ئامانجی كەمپینەكە لە سلێمانی، رایگەیاند “لە قۆناغی یەكەمی كەمپینەكەدا ئیمزای پێویستمان كۆكردەوە بۆ هەمواركردنەوەی یاسای کارتى نیشتیمانى عیراقى، ئەو قۆناغە بە سەركەوتووی رۆیشت و لە ئێستادا لە پەرلەمانی عیراق خوێندنەوەی یەكەمی بۆ كراوە”.

لە قۆناغی دووەمدا وەك ئەوەی ئەو جەختیلێكردەوە، رێكخەرانی كەمپینەكە، ئەو چالاکییەیان رێكخستووە تا لەڕێی ئەو كەسانەی كاریگەرییان لەسەر كۆمەڵگە هەیە لە هونەرمەندان، چالاكوانانی ژنان و رۆشنبیران پشتیوانی زیاتر بۆ كەمپینەكە کۆبکەنەوە و پرسی تۆماركردنی ناوی منداڵ بە ناوی دایكەوە ئاسایی وەربگیرێت.

بەهار مونزیر وتی “ئەوەی ئێمە كردومانە هەمواری دوو بڕگەی یاساكەیە… مادام دایكەكان لە ژیاندان بۆچی ناوی وەهمی بۆ منداڵەكە دابنرێت، ئەوەی ئێمە داوای دەكەین ئەوەیە ناوی دایك یان باوك دابنرێت نەمانوتووە ناوی باوك لاببرێت”.

لە خاڵی دووەمی ماددەی 19ی یاسای كارتی نیشتیمانی عیراقدا هاتووە “ناو بە تەواو دادەنرێت کاتێک ناوی کەسەکە، ناوی باوک، ناوی باپیر و نازناو (ئەگەر هەبوو) لەخۆبگرێت”. بەڵام رێكخەرانی كەمپینی “ناوی من ناوی دایكمە”، داوای هەمواركردنەوەی ئەو خاڵە دەكەن و داوا دەكەن بگۆڕدرێت بە “ناو بە تەواو دادەنرێت کاتێک ناوی کەسەکە، ناوی باوک یان دایک، ناوی باپیر لە هەردوو لایەنەوە و نازناو (ئەگەر هەبوو) لەخۆبگرێت”.

رازاو مەحمود، پارێزەر و ئەندامێكی كەمپینەكە بە “ناس كورد”ی وتووە “بەپێی یاسای كارتی نیشتیمانیی، منداڵ تەنیا ناوی باوك یان باپیری هەڵدەگرێت، بەبێ ئەوەی هیچ مافێك بەو دایكانە بدات كە دایكی تەنهان، بۆ نمونە ئەو منداڵانەی لە كێشەی كۆمەڵایەتیی و كێشەی مەزهەبە جیاوازەكان لە دایكبون و باوكیان نادیارە، یان ئەوانەی لە ئەنجامی دەستدرێژی چەكدارانی داعش لە دایكبون، یان هەندێكیان بە رێگەی شەرعیش دایكیان شوویان بە چەكدارانی داعش كردووە و ئێستا باوكیان نادیارە و هیچ بەڵگەنامەیەكیان پێنادرێت، چونكە باوكیان نازانرێت چی بەسەرهاتووە و لە كوێیە، لەكاتێكدا ئێستا كاتی ئەوەیە ئەو منداڵانە بچنە خوێندنگەكان، بۆیە ئەم كەمپینە و هەوڵەكانمان بۆ چارەسەركردنی كێشەی ئەو منداڵانەیە”.

بەهار مونزیر جەختیكردەوە “ئەوانەی لەو رەشنوسەی ئێمە سودمەند دەبن، دایكان و منداڵەكانیشانە، لەبەرئەوەی هەردولا لەوە رزگاریان دەبێت، كە منداڵەكە ناسنامەی نییە… بەشێك لەو كەیسانەی منداڵان لە ئەنجامی دەستدرێژی سێكسی لە دایكبون جا چ لەكاتی شەڕدابێت، یان لە كاتی ئاشتی… كەیسمان هەبووە كوتانیان بۆ منداڵەكە نەكردووە لەبەرئەوەی رەچەڵەكی دیار نییە و ناسنامەی نییە، ئەمەش جیاكارییەكی گەورەیە”.

بەپێی وتەی دەشنێ موراد، هونەرمەند و چالاكوانی بواری مافەكانی منداڵان و ژنان، ئاماری ٤٠٠٠ منداڵ خرایەڕوو كە لە سەردەمی داعش و لە ئەنجامی دەستدرێژی چەكدارانی ئەو رێكخراوە بۆ سەر ژنان لە دایكبون، دەشنێ وتی “ئێمە داوا دەكەین ئەو منداڵانە بەناوی دایكیانەوە بكرێن تا بێبەشن نەبن لە ناسنامە”.

رێکخراوى خەڵک بۆ گەشەپێدان، رێکخراوى ئێمە بۆ گەشەپێدانى مرۆیى، رێکخراوى هاریکارىی یاسایى ژنان، یەکێتى ژنانى کوردستان، لەگەڵ كۆمەڵێك لە چالاكوانانی ژنان، یاساناسان و پەرلەمانتاران ئەم كەمپینەیان رێكخستووە.

لە رەشنوسی ئەو رێكخراو و چالاكوانانەدا داوای چەند گۆڕانكارییەكی تر دەكەن لە یاسای كارتی نیشتیمانیدا.

لە بڕگەی دووەمی ماددەی ٢٠ی یاساكەدا، هاتووە كە منداڵی دۆزراوە یاخود منداڵی ڕەچەڵەك نەزانراو بە موسوڵمانی عیراقی دادەنرێت ئەگەر پێچەوانەی ئەوە نەسەلمێنرێت، بەڵام كەمپینی “ناوی من ناوی دایكمە”. داوا دەكات بەمشێوەیەی لێبكرێت “لەدایکبوو یاخود منداڵی دۆزراوە بە موسوڵمانی عیراقی، یاخود هەڵگری ئایینی یەکێک لە دایک یان باوکەکە دادەنرێت کە رەچەڵەکی بۆی دەگەڕێتەوە ئەگەر پێچەوانەی ئەوە نەسەلمێنرێت”.

لە ئامانجی رەشنوسی ئەو رێكخراوانەدا هاتووە “ژنان و منداڵانی عیراق لەکاتی ئاشتی و جەنگدا بێبەشن لە مافی جێگیرکردنی رەچەڵەکی منداڵ لەسەر دایک، لە کاتێکدا منداڵ و دایک پێویستە سودمەندبن لەو مافە سەرەتاییەی کە دەبنە خاوەنی ناسنامەی راستەقینەی خۆیان و پاراستنیان. ئەوەش لە پێناوی راگرتنی هاوسەنگی جێندەری و بەدیهێنانی یەکسانی لە نێوان ژن و پیاودا لەکاتی وەرگرتنی مافی رەچەڵەکی منداڵەکانیان، بەردەوامی تاوانی دەستدرێژی و توندوتیژی بەرامبەر ژنان و دانپێدانەنانی باوکان بەو منداڵانە وادەکات ئایندەی ئەو منداڵانە نادیار بێت”.

ژنان و منداڵانی عیراق لەکاتی ئاشتی و جەنگدا بێبەشن لە مافی جێگیرکردنی رەچەڵەکی منداڵ لەسەر دایک

پێشبینیدەكرێت هەزاران منداڵی عیراقی لە كەمپینی “ناوی من ناوی دایكمە” سودمەندبن، كە تیایدا رەچەڵكیان بەپێی یاسا دیاریدەكرێت و دەبنە خاوەنی ناسنامە.

ئەو هەوڵە هەر زوو لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان ناڕەزایی فراوانی بەدواداهات و كۆمێنتی برینداركەر دژی رێكخەرانی كەمپینەكە دەنوسرێت و هەندێك دەڵێن كەمپینەكە بۆ ئەوەیە “هەمووان ناوی باوك لاببەن و لە بری ئەو ناوی دایك بنوسن”.

بەڵام بەهار مونزیر ئەوەی راستكردەوە و وتی “داوامان لە هیچ كەسێك نەكردووە ناوی باوكی لاببات، ئەوەی كردومانە تەنیا بۆ پاراستن و رێزگرتنی دایكانە، ئەم كەمپینە رێگایەك دەبێت بۆ پاراستنی منداڵەكان تا بە چاوێكی سوك سەیر نەكرێن كاتێن بەناوی دایكیانەوە تۆمار دەكرێن”.

وتیشی “سودێكی تری ئەم كەمینە ئەوەیە، كاتێك دایك هەستبكات پارێزراوە، ئەوا دەتوانێت منداڵەكەی بەخێوبكات، لەوانەشە بتوانێت بەجێی نەهێڵێت…”.

 ئەو هونەرمەند و رۆشنبیرانەی لەو چالاکییەدا بەشداربون، بەشێكیان وەك پاڵپشتییەك بۆ ئەو كەمپینە، لە تۆڕە كۆمەڵایەتیەیكان ناوی دایكیان لەپاڵ ناوی باوكیان داناوە.

کەمپینەکە پشتیوانی لێکرا لەلایەن دەیان ڕێکخراوی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی و ئاژانسەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان.

ئەم کەمپینە بەردەوامە لە کۆکردنەوەی پشتیوانی.

سەرچاوە: ماڵپه‌ڕى چاوى خه‌ڵك